KORONAVİRÜS (COVID-19) NEDİR?

Koronavirüsler (CoV) 21. yüzyılda keşfedilmiş ve 1960’dan sonra insanlarda hafif solunum yolu hastalıklarına neden olduğu anlaşılmış, tüm dünyada yaygın bulunan virüslerdir. 2002 yılında büyük önem kazandılar. Çin’de Guandong eyaletinde ortaya çıkıp, bütün dünyayı tehdit eden bu enfeksiyon, bir yıl içinde 30 ülkeye yayılarak, aralarında sağlık çalışanlarının da bulunduğu 8373 kişide hastalığa ve 774 kişinin ölümüne yol açtı. Bu salgın dünya çapında turizm ve seyahat kısıtlamaları ile birlikte, birçok ülkede yatırım ve ticaret anlaşmalarının bozulmasına ve maddi zarara neden oldu.Yüksek mortalite ile seyreden ağır pnömoni tablosuyla tüm dünyayı tehdit eden bu hastalığa “Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) adı verildi (Türkçe olarak akut şiddetli solunum yetmezliği sendromu olarak dile getirilebilir). Bilim insanları, bu sendroma yol açan etkenin, önceden insanda hastalık yaptığı bilinmeyen yeni bir CoV varyantı olduğunu kısa sürede ortaya çıkardılar ve bu varyanta SARS-CoV adı verildi. Neyse ki, korkutucu senaryolar gerçekleşmedi ve SARS, alınan önlemler sayesinde 2003 yazında ortadan kayboldu.

Koronavirüslerin insanlarla olan macerası bu kadarla kalmadı ve dünya çapındaki tehditlerinden on yıl sonra, yeni bir koronavirus, daha korkutucu bir senaryo ile sahneye çıktı. 2012 yılının Haziran ayında, Suudi Arabistan’da pnömoni ve böbrek yetmezliği ile kaybedilen bir viral pnömoni olgusunda yeni bir koronavirus tespit edildiği bildirildi. Birkaç gün sonra Suudi Arabistan’a seyahatten dönen Katarlı bir hastanın, çok benzer belirtilerle kaybedildiği rapor edildi. Bundan kısa süre önce, 2012 yılının Nisan ayında, Ürdün’de bir yoğun bakım çalışanları arasında ortaya çıkan bir salgında, enfeksiyonlu olguların saklanmış serumlarında da bu yeni koronavirusun varlığı doğrulandı. Kısa sürede Arap Yarımadası’nda ortaya çıkan bu gizemli ve ölümcül viral pnömoni salgınından sorumlu olan bu yeni koronavirüse Türkçede “Ortadoğu solunum yetmezliği sendromu koronavirüsü” olarak dile getirilebilen, “Middle East respiratory syndrome coronavirus” (MERS-CoV) adı verildiği açıklandı.

Bugün Çin’de (Wuhan’da) ilk vaka ile ortaya çıkan Koronavirüslerin yeni bir varyasyonu ile tekrar karşı karşıyayız; Covid-19. Bu yeni varyasyon yakın temas ile insandan insana bulaşabiliyor. Virüsün inkübasyon süresi yaklaşık 14 gündür. Hastalığın bulaştığı kişi iki hafta kadar bir süre hastalığa dair smptom göstermeden yaşamına devam eder. Enfekte hastanın öksürüğü, hapşırığı, vb ile gelen enfekte damlacıklar bir diğer kişiye ağzı, burnu, gözleri aracılığıyla hastalığı bulaştırabilir. Hastalığın ilk belirtileri öksürük, ateş, ağrı, ishal, solunum yetmezliğidir. İlerleyen olgularda pnömoni, sepsis, septik şok, ARDS (Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu – Acute Respiratory Distress Syndrome), akut böbrek ya da kalp yetmezliği, çoklu organ yetmezliği ile ölüme götürebilir. Vakaların %80’i hastalığı hafif düzeyde atlatmaktadır.